10 weetjes over „Stille Nacht! Heilige Nacht!“

Plaatsen: Achenkirch. © Tirol Werbung, Michael Grössinger

1. Het is geen Tirools lied

“Stille Nacht” ontstond in Oberndorf bei Salzburg. De eigenlijke schrijver en componist, Joseph Mohr en Franz Xaver Gruber, raakten al snel in de vergetelheid. Lange tijd dacht men dat het een Tirools lied was. Dat ligt vooral daaraan dat Tiroolse zanggroepen voor internationale bekendheid zorgden.

2. Mythe en waarheid

Volgens de legende hebben de Ur-Rainer, een muzikale familie uit het Zillertal, het kerstlied in 1822 voor Keizer Franz I en Tsaar Alexander I van Rusland gezongen.  Daarbij zou de Rainer-familie achter een gordijn gestaan hebben, zodat ze hun publiek niet zagen. Ze zouden te nerveus geweest zijn om hun publiek in de ogen te kijken. Er zijn echter geen bewijzen voor dit concert “achter het gordijn”. Dit concert voor de tsaar van Rusland zou ook het begin van het succes van de Rainer-familie zijn. Ze reisden door heel Europa en speelden zelfs aan het Engelse hof.

Familie Rainer (de eerste generatie) reist naar Engeland, waar ze in het kasteel van Windsor en Buckingham Palace concerteren. © Martin Reiter.

3. Tiroolse marketing

Die andere familie, die ook meewerkte aan de internationale populariteit van “Stille Nacht”, was de familie Strasser uit Laimach in het Zillertal. Eigenlijk was deze familie een marktkramersfamilie. Op de kerstmarkt in Leipzig, waar ze handschoenen verkochten, merkten ze al snel, dat als ze hun traditionele kledij droegen en Tiroolse liederen zongen, dat ze dan meer verkochten. Hun eerste officiële concert gaven ze in 1832 en één van de liederen tijdens het concert was “Stille Nacht”.

In het Leipziger Tagblatt van 15 december 1832 stond een klein berichtje over het geplande concert van de familie Strasser. © Tiroler Landesmuseum Bibliothek Ferdinandeum.

4. Tirol zoekt een Superstar

Omdat de Ur-Rainer als muzikale familie zo succesvol was, werd de volgende generatie Rainers professioneel begeleid. Aan het roer van deze generatie Rainers stond Ludwig Rainer. Hij werd ondersteund door zijn neven en nichten Helene Rainer, Simon Holaus en Margarete Sprenger. Hun doel was het de volksmuziek in de VS bekend te maken.

Meer dan 30 dagen duurde de overtocht van de familie Rainer met de boot van Le Havre naar New York. Ze doorstonden 10 stormen.

5. De lange reis naar New York

Als „The Rainer Family“ in 1839 naar New York vertrok, waren de leden van de Rainer-familie nog erg jong: Ludwig Rainer was net 18 jaar, zijn nicht Helene 15 jaar oud. Hun reis was niet alleen een avontuur, ze was ook moeilijk: alleen al de overtocht van Le Havre in Frankrijk naar New York duurde meer dan 30 dagen.

6. $1 voor de Rainer Family

Zodra ze in de VS aangekomen waren, begon “The Rainer Family” aan hun succes te werken. Een aankondiging voor hun eerste concert verscheen op 25.11.1839 in de Morning Courier and New York Enquirer. Prijs per kaartje: $1 per persoon; voor een heer begeleid door twee dames was er een speciale prijs ($2) en kinderen betaalden 50 cent. Men vertelt, dat de Rainer Family een paar weken later, meer bepaald op kerstavond 1839, de eerste maal “Stille Nacht” zong in de VS.

Ludwig Rainer was pas 18 jaar oud als hij naar New York trok. Hij werd begeleid door zijn nicht Helene Rainer zo ook door Simon Holaus en Margarete Sprenger. In 1839 zongen ze in New York de eerste keer „Stille Nacht!“.  © Museum in der Widumspfiste Fügen.

7. Tirol als kwaliteitsmerk

Het merk “Tirol” straalde al heel snel kwaliteit uit. Omdat Tiroolse zanggroepen een groot succes kenden, vertelden ook zanggroepen uit Wenen, Stiermarken en Beieren dat ze uit Tirol kwamen.

8. Het vredeslied

Tijdens de kerstdagen van 1914, aan het begin van de Eerste Wereldoorlog, is er iets bijzonders in het niemandsland tussen de loopgraven gebeurd – vertelt men. Britse en Duitse soldaten vieren samen kerstfeest. Uit de loopgraven klonk die nacht een gezang, “Stille Nacht, heilige Nacht”. Heel kort heerste wereldvrede.

9. Een wereldhit

Van Hawaii tot op Antarctica: overal ter wereld wordt „Stille Nacht!“ tijdens de kerstdagen gezongen. In totaal werd het lied in meer dan 350 talen vertaald. De meest succesvolle cover maakte overigens Bing Crosby. Zijn opname van “Silent Night” uit het jaar 1935 werd 30 miljoen keer verkocht. Crosby’s uitvoering staat nog altijd op nummer drie van de bestverkochte singles aller tijden.

 

10. Kerstmania

In Frankenmuth, een dorpje met ongeveer 5000 inwoners in de staat Michigan, vind je het „Bronners Christmas Wonderland“. Hier vind je een kopie van het kerkje van Oberndorf bei Salzburg, waar “Stille Nacht” voor het eerst werd opgevoerd. In de dagelijks geopende „Bronner’s Silent Night Memorial Chapel“ kun je het alom bekende kerstlied dagelijks non-stop beluisteren. Jaarlijks bezoeken ongeveer 2 miljoen mensen dit themapark.

We wensen jou een liefdevolle en gezellige kerst!